دکتر سعید ملایری

آیا تا به حال افرادی رو مشاهده کردید که حتی با وجود تسلط به چندین زبان مختلف بعد از دچار شدن به این مشکل درصحبت کردن به زبان مادری خود هم دچار مشکل می شوند؟ و شاید دیگر نتوانند صحبت های معمول دیگران را بفهمند.

تعریف : آفازی یا زبان پریشی چیست ؟
زبان پریشی ( آفازی ) اختلالی است که در اثر صدمه به بخش هایی از مغز که با زبان در ارتباط هستند به وجود می آید. افراد دچار آفازی ممکن است در صحبت کردن ، گوش دادن، خواندن و نوشتن مشکل داشته باشند . اما این نوع اختلال روی هوش تاثیر نمی گذارد .افراد مبتلا به آفازی ممکن است مشکلات دیگری مانند : دیزارتری ، آپراکسی و مشکلات بلع هم داشته باشند.

چه عواملی باعث آفازی می شوند ؟
سکته ها و آسیب های مغزی می توانند منجر به آفازی شوند .به گزارش انجمن ملی آفازی در حدود 40-25% از افراد پس از سکته مغزی دچار آفازی می شوند .و همچنین تومور ها، عفونت ها ، جراحی های مغزی و یا زوال عقل (مانند بیماری آلزایمر) نیز از علل دیگر آفازی هستند .شایع ترین علت آفازی سکته مغزی است .

انواع آفازی
1) آفازی بروکا (بیانی): در افازی بروکا فرد می داند که چه چیزی را می خواهد بگوید در عین حال دارای مشکلات برقراری ارتباط با دیگران است .
2) افازی ورنیکه (درکی) : در آفازی ورنیکه فرد می تواند یک صدا را بشنود و یک متن بخواند اما ممکن است معنی را درک نکند .
3) افازی آنومی : فرد برای پیدا کردن کلمه ی مناسب برای صحبت کردن و نوشتن تلاش می کند.
4) آفازی گلوبال : شدیدترین نوع آفازی است که شیوع آن از بقیه بیشتر است. فرد در صحبت کردن، درک کلمات ،خواندن و نوشتن دچار مشکل می شود .
5) آفازی پیش رونده اولیه
آفازی ممکن است خفیف تا شدید باشد در آفازی های خفیف فرد ممکن است قادر به صحبت کردن باشد اما، در پیدا کردن کلمات مناسب و درک و فهمیدن جملات پیچیده دچار مشکل می شود . در آفازی های شدید توانایی فرد برای برقراری ارتباط محدود می شود و فرد ممکن است در مکالمات گروهی شرکت نکند و به زحمت حرف بزند.

علائم آفازی
علائم اختصاصی و شدت افازی با توجه به محل و وسعت آسیب متغیر است . در افراد مبتلا به افازی ممکن است یک تا چند مورد از مشکلات زیر دیده شود .
1) مشکلاتی در صحبت کردن ( زبان بیانی )
2) تلاش و تقلا برای پیدا کردن کلمات مناسب
3) استفاده از کلمات ساختگی
4) مشکل در زبان درکی و فهم، سوءتفاهم در آنچه دیگران میگویند به ویژه هنگامی که دیگران سریع صحبت می کنند (به عنوان مثال رادیو ، اخبار تلویزیون ) و یا در جملات طولانی.
5) در محیط های شلوغ و پرسروصدا ودر موقعیت های که مکالمات،گروهی است ، مشکلاتشان بیشتر می شود.
6) جانشین کردن کلمه مورد نظر با کلمه دیگر که در معنا یا هدف با آن مرتبط (به عنوان مثال مرغ به جای ماهی هر دو حیوان ) و یا نامرتبط (به عنوان مثال رادیو به جای توپ ) است.
7) جانشین کردن صداهای درون کلمه (مثلاً به جای حرف «ر» از حرف «ی» استفاده کنند )
8) مشکل در کنار هم گذاشتن کلمات برای ساخت جمله
9) مشکل در خواندن و نوشتن
10) مشکل املایی
11) مشکل در درک مفاهیم تعداد، به عنوان مثال در استفاده از اعداد و یا حتی انجام محاسبات ساده مشکل دارند

آفازی چگونه تشخیص داده می شود ؟
آسیب شناس گفتار و زبان (SLP) بااستفاده از انجام ارزیابی های متنوع نوع وشدت آفازی تعیین میکنند .

آفازی چگونه درمان می شود ؟
درمان برای فرد آفازی بستگی به عوامل زیر دارد :
1) سن
2) علت آسیب مغزی
3) نوع آفازی
4) محل و شدت آفازی
انواع زیادی از درمان برای افرادی که بیماری افازی دارند وجود دارد . نوع درمان به نیاز ها و اهداف فرد مبتلا به افازی بستگی دارد .درمان ممکن است در جلسات فردی یا گروهی به وسیله درمانگر اعمال می شود .آسیب شناس گفتار و زبان مهارت های زبانی خاصی را که آسیب دیده است را بهبود می بخشد .درمانگر به طور منظم با فرد ملاقات خواهد کرد تا مهارت های ارتباطی فرد افزایش پیدا کند و بهتر ارتباط برقرار کند .

برای برقراری بهتر با شخص آفازی چه کارهایی میتوانیم انجام دهیم ؟
توجه فرد را قبل از شروع به صحبت کردن جلب کنید.
تماس چشمی خود را با فرد در طی گفتگو حفظ کنید.
سر و صدای محیط را در حین صحبت کردن با فرد (تلویزیون ، رادیو) به حداقل برسانید یا حذف کنید..
صدای خود را در سطح نرمال نگه دارید. با صدای بلند صحبت نکنید. مگر اینکه فرد از شما چنین تقاضایی کند . با تاکید برکلمات کلیدی ساختار جمله خود را ساده کنید

سرعت گفتار خود را کاهش دهید
برای صحبت کردن به فرد زمان دهید .همه تلاش های فرد را برای صحبت کردن تحسین کنید و خطاهای فرد را بی اهمیت جلوه دهید.
منبع : دانشگاه علوم پزشکی ایران